bayan kadın çelişkisi

1990' ların çocuğu olarak, karşı cinse kadın kelimesi kullandığımda basit bir kınamadan kafama çanta yiyecek kadar farklı skalada tepki görebildiğim, özellike "aaa biz kadınmıyız ne ayıp" cümlesini sık duymama rağmen, özellikle 2010 sonrası bu kelimenin bayan kelimesi ile yer değiştirdiğini farkettim. şimdi aynı tepki bayan kelimesini kullanınca oluyor. gerçekten aydınlatılma ihtiyacı hissediyorum.

kadın sözlüğü için önemli bir konudur.
“kadın”, “erkeğin” dilsel karşılığıdır. erkeğe erkek denilen durumlarda kadına "kadın" denilmelidir.
bayan ise cinsiyet belirtmek için kullanılmaz. yalnızca bir hitap şeklidir.

mesele aslında toplumsal bilinçaltı. bu bilinçaltında "kadın" kelimesi kirlenmiş durumda ve insanlar "bayan" kelimesini kullanarak nezaketli olmaya çalışıyor.

neden?
çünkü kadın kişisine "kadın" denildiğinde, onun cinsel kimliğinin vurgulandığı düşünülüyor. ve nazik olmak adına belki de iyi niyetle "bayan" kelimesi kullanılıyor...

konuşulacak çok şey var ama tanımlar net.
erkeğe erkek denen yerde kadına kadın denilir. ha hitap ise amaç bayan olabilir ama "hanımefendiyi" tercih ederim.

bu bayan değil kadın zamazingosunun neden bu kadar abartıldığı konusunda en ufak bir fikrim yok. kesinlikle kimsenin görüşünü yargılayamam fakat bu durumun tamamen feminizm ile ilgili ortalıklarda çokça bilgi kirliliğinin bulunmasından ötürü feminizmin aslının ne olduğunu tam olarak kavrayamadan kendine "feministim ben" diye etiket yapıştıran bireylerden kaynaklandığını düşünüyorum.
yani yolda yürürken bir adamla çarpıştığınızı düşünün. adam size dönüp de "pardon kadın." derse sizin dönüp onun ağzına bir tane yapıştırmanız, bayan değil kadın savunmanıza edilen eleştiriye vereceğiniz tepkiden çok daha kısa sürecektir.

kadına kadın dememek için türetilmiş cinsiyetçi bir kelime. feministlerin dikkat ettiği söyleniyor ancak aslı yoktur.
biz kadınlığımızdan utanmıyoruz açıkcası, kimseninde bizim adımıza utanmasını doğru bulmuyoruz.

(bkz:bakar mısın bağyan)

kesinlikle kadın olarak kullanılması gerekiyor. ilk duyduğum zamanlar ben de buna takılan insanlara tepki göstermiştim.

üzerinde ciddi anlamda uzun bir süre düşündükten sonra haklı oldukları kanısına vardım.

önemli olan ne maksatla kullanıldığı, ne anlamda kullanıldığı... diye düşünüyodum doğal olarak çünkü önemli olan hep anlamdı benim için. ancak nedenleri sorgulamaya başlayınca insan şoka uğruyor. mesela neden erkeklere 'bay' diye hitap edilmiyor?

bayan kelimesinin niçin kullanılmaya başlandığını bilmiyorum. ancak kadın kelimesinin, kadınların bekareti hakkında yargı bildiren bir kelimeye dönüşmüş olması incelenmeli.

mesela bir çocuğun erkekliğe ilk adımının sünnet olmak olması(!), ki bu çok saçmadır, kadınların kadınlığa ilk adımının cinsel ilişkiye girmiş ve bekaretini kaybetmiş olması(!) olarak düşünülmüş olsa gerek ki kadın kelimesi, bir kızın(!) bekaretini kaybettikten sonra(!) kazandığı bir ünvan haline gelmiş.

"kadın kelimesi çok kaba, o yüzden kibar olmak için bayan kelimesini kullanıyorum." diyen bir insan, kadın kelimesinin niçin kaba bir kelime olduğunu açıklamak zorundadır. açıklayabilir mi? hayır. dönüp dolaşıp varacağı yer kızlık mevzusudur.

bu konu şöyle dursun. bir cinsiyet belirten kadın kelimesi bir hitap sözü olan "bayan" kelimesi ile ikame edilmeye çalışılıyor. bu neresinden baksanız saçmadır. hitap şekli olarak birisine "bay" demiyorsanız "bayan" da demeyiniz. "bayım" kelimesi bile sayılmaz çünkü hiçkimsenin "bayanım" dediğini duymadım.

bayan; kendi başına zararlı bir kelime değil, hakaret içermez, baymak kökünden türemez. kullanım biçimi ve hangi anlamda kullanıldığı ise zarar verici ve yıpratıcıdır. bir cinsiyeti baskılamaya ve yok etmeye çalışır. zararlı olabilir.

hepsinin ötesinde dil, çok önemli bir toplumsal kültür aracıdır. bir toplumun diline bazı kelimeleri ekleyerek ya da dilinden bazı kelimeleri çıkararak o toplumun kültürünü, hayata bakışını değiştirebilirsiniz. george orwell'in 1984 aldı romanını tavsiye ederim.

tarihte belli mecralarda kullanımı yasaklanan ve kullanılmayan kelimelere, onların yerine sonradan üretilen ya da başka dillerden devşirilen kelimelere bakın ne demek istediğimi anlayacaksınızdır.

eğer bir toplumu baskılamak istiyorsan onların jargonunu ortadan kaldırmaya çabalamak iyi bir başlangıç olacaktır. kadın kimliğini baskılamak için uydurulan "bayan" kelimesine karşıyım.

sığırın dişisine inek derken kaba olmuyorsak, insanın dişisine kadın derken de kaba olmuyoruzdur. insan türünün dişisine kadın denir. eğer bayan denilseydi çocuklarınız dünyaya kız olarak değil bayan olarak gelebilirdi çünkü bayan kelimesi yaş, bekaret, vb kavramlar içermeyen gayet kibar bir kelime değil mi?

bir çocuk doğduğunda, oğlan ya da kız denilebilir. insan yavrusunun isimleri olabilir bunlar gayet tabii. eğer birine erkek, diğerine kız diyorsanız yanlış yoldasınız demektir. o erkekse, öteki de kadındır.

kadın cinsiyet adıdır. bayan ise kadına hitap şekli. erkek için bay.
sayın bayan emine yerine, sayın kadın emine diyebilir misiniz?
bayan filiz yerine kadın filiz?

bayan'ın yanlış kullanımı cinsiyet ifade etmek için kullanılmasıdır. "bayanlar 100 metre finalinde" gibi. aslı "kadınlar 100 metre finalinde" olmalıdır.